Samen met Punya zit ik in de schoolkantine. De ruimte van drie bij twee en halve meter is het centrum waar dagelijks voor driehonderd studenten de lunch wordt voorbereid. We schuilen voor de hevige regenval die luidt neervalt op het door bamboe gesteunde metalen dak. Het duurt altijd enige dagen tot ik doordring tot mijn gastvader en principal. In stilte lurken we aan onze melkthee. Punya bevindt zich wederom in een meditatieve toestand. Ik stel een nietszeggende vraag over de waterlast waarmee we vandaag kampen. Het keukenpersoneel; Sharada, Bhai en Gorkha hangen over het kleine aanrecht om iets op te vangen van ons gesprek. Onlangs heeft Punya een Ashram bezocht om zich daar tien dagen te concentreren op zijn innerlijke zelf. ‘Door meditatie kunnen we alles bereiken; vertelt hij. ‘Het is een staat van bewustzijn en als we oprecht in stilte mediteren, zal het ons aan niets essentieels ontbreken’. In de ochtend mediteert Punya dagelijks met een aantal kinderen. ‘Hun intelligentie wordt er helder van, hun geheugen wordt beter en zij zullen er goed door kunnen leren.’ De man integreert me diep en aan de andere kant ontwijk is zijn aanwezigheid.

Nadat er is besloten om te investeren in onderwijstoelage in plaats van reconstructie zijn er een aantal mensen, die dit maar moeilijk kunnen accepteren. Daarbij speelt mede de sociale hiërarchie binnen de Sunshine familie een invloedrijke rol. Uiterst voorzichtig en diplomatiek benader ik het schoolmanagement en vreemd genoeg ervaar ik schuldgevoelens voor de verwachtingen en hebzucht van anderen. Puur en alleen omdat er mensen zijn die maar moeilijk kunnen tolereren dat het kind nu eenmaal centraal staat in onze hulpvoorziening. Die middag raak ik verwikkelt in een hevige discussie waarbij een school wel of geen winst mag maken. Omringt door vijfentwintig angstige onderwijzers die niets durven in te brengen voer ik het gesprek met de schoolleiding. Sunshine School heeft na de aardbeving een signaal afgegeven waarbij het leek of zij maar moeilijk het hoofd boven water kon houden en dat sluiting nabij zou zijn. De realiteit is dat de school na de aardbeving juist is gegroeid naar een leerlingaantal van driehonderdvijftig en relatief zeer gezond is ten opzichte van haar omgeving. Ik bewonder zeer wat de school de afgelopen jaren heeft bereikt en ken geen andere instelling waar de ‘Nepalese maatschappij in het klein’ zo intrigerend wordt uitgeoefend. De cultuur is verwikkeld in een noodzakelijk hulpinfuus en deze wordt helaas misbruikt door een kleine groep die heel goed hebben geleerd om afhankelijkheid te tonen ten aanzien van hulpbehoevendheid. Als een school winst wil maken hoeft het geen externe hulp te verwachten, misschien in onze wereld maar in een land waarbij overige scholen en complete dorpen volledig zijn weggevaagd leg ik Punya uit dat we onze prioriteit moeten veranderen. Hij knikt instemmend maar zijn donkere ogen tonen verbittering. Tijdens onze volgende dampende melkthee vertelt hij openhartig zich te hebben neergelegd met het feit dat hij omringd wordt door mensen met een persoonlijke agenda.

Ondertussen wordt verderop in de stad hard gewerkt door toegewijde ambachtslieden die de School Rise uniformen en tassen gereedmaken voor het ‘onderwijs bewustzijn programma’ komende zaterdag. In een lokale weverij heeft één van de eigenaren ons logo met uiterste precisie op de tassen weten te naaien. Het resultaat heeft zoveel indruk op de man zelf gemaakt dat hij ons bescheiden vraagt om de tas op te nemen in zijn collectie. Tussen een illuster rijtje van; North Face, Kathmandu & Mammut bevindt zich nu de nieuwe School Rise backpack.

Vroeg in de ochtend rijden we met een overladen busje naar het nabijgelegen bergdorp om aan ons programma te beginnen. Schuchter openen de houten luiken van de oude huizen waarbij verwonderend wordt neergekeken op wat wij die dag brengen. Onze Nepalese chauffeur is een Nepalese variant van mijn oom André uit Groningen. Gedecideerd stuurt hij zijn bus door greppels en gesteente, niets houdt hem tegen totdat we geconfronteerd worden met landverschuivingen. Het dorp is inmiddels uit haar schulp getrokken om het vervreemde busje te volgen. In de binnenspiegel bevindt zich een massa van mensen. Oom André wordt van alle kanten aangemoedigd en navigeert ons met een bezweet voorhoofd door het bewegende gesteente. Het chassis siddert van de vele klappen die de stenen veroorzaken. Mijn chauffeur wil niet opgeven maar moet uiteindelijk veiligheid verkiezen boven de bestemming. Zonder te vragen dragen de toegestroomde sherpa’s de goederenpakketten naar de school in de bergen.

Het publiek stroomt langzaam binnen, niet alleen de huidige leerlingen maar ook ongeschoolde kinderen uit de omgeving hebben kennis gekregen van het programma. Het School Rise Awareness Program spandoek wappert fier boven de schoolpoort. Mijn broeders, Rupak, Bikash en Thakur bereiden ijverig de ceremonie voor en geven een bewonderende presentatie over de bewustwording van onderwijs in de plattelandsdorpen. In Nepal zijn deze programma’s uitermate ceremonieel en heeft grote effecten voor de omgeving. De kinderen rennen extatisch in hun nieuwe schooltenue over het schoolplein. Laten we de andere kinderen uit het dorp uitnodigen voor een rugzak en een eerstvolgende les. Ik daag u uit hier aan bij te dragen en sherpa te worden voor één van deze kinderen.

In de avond bij de familie aan tafel bevind ik mezelf in een meditatieve toestand waarbij het even lijkt of er niets ontbreekt. Toch heerst er een ongemakkelijke sfeer. Gelukkig weet grootmoeder deze te doorbreken door de zelfgestookte whisky te openen en jolig te toasten op een zalig, kruidige dhal bhat maaltijd. ‘Punya voegt er aan toe dat wij eerst leeg moeten worden zoals de hals van een fluit, zodat de klank van God door ons kan weerklinken als door een blaasinstrument.’